Nieuwjaarstoespraak burgemeester Luzette Kroon

maandag 6 januari 2020

Tijdens de nieuwjaarsreceptie van de gemeente Waterland op maandag 6 januari 2020 hield burgemeester Kroon haar laatste nieuwjaarstoespraak. Hieronder de tekst:

"Beste mensen, beste Waterlanders, collega’s uit de regio en zakelijke partners,

Vanaf deze plek mag ik mijn “laatste” nieuwjaarsspeech voor deze prachtige gemeente houden. Wellicht denkt u, dan ben ik daar eindelijk van verlost, maar er volgt nog een officieel afscheid eind deze maand.

Wij hebben mogen genieten van ons Waterlands jeugdorkest van de Waterlandse Muziekschool. onder leiding van Peter Vinken, met daarin ook talenten uit onze eigen gemeente. Het wordt zeer op prijs gesteld als u hen dan weer de volle aandacht geeft, maar u kunt nu alvast laten horen wat u van hen vond via een groot applaus.

Een kleine waarschuwing: waar ik in het verleden wat omfloerster mijn boodschap aan u bracht, wat politiek sensitiever, voel ik mij vandaag wat vrijer daarin omdat het“mijn laatste is....” Een burgemeester past het niet om te schreeuwen van de hoogste daken, maar wordt regelmatig heen en weer geslingerd, in het hart schreeuwt de verontwaardiging het uit, maar in het hoofd wordt de nuance er weer ingebracht.

Ik kreeg recentelijk een boek cadeau met als titel: Leerschool van een idealist... De gever kent mijn bevlogenheid als het om mensen gaat en vond het wel passen bij mij. Het is geschreven door Samantha Power, voormalig Amerikaans ambassadeur bij de Verengde Naties en mensenrechtenadviseur van Obama. Dáárvoor was ze overigens oorlogscorrespondent en had veel kritiek op het buitenlandbeleid van Amerika. Maar ze bleef niet in haar kritiek hangen en besloot eraan te werken en verschil te maken, precies dat is de reden waarom ik politiek en bestuurlijk actief ben geworden. Haar drie aandachtspunten spreken mij enorm aan: individuele waardigheid, het waardevolle van diversiteit in een samenleving en de praktische noodzaak van (wereldwijde) samenwerking.

Samenwerking zal dit jaar een belangrijk thema zijn in Waterland, we zijn immers onderdeel van een metropoolregio, waar onze inwoners werken, reizen, ontspanning zoeken, studeren en ontmoeten. We hebben de regio dus hard nodig voor al deze doelen, maar kunnen daar ook veel aan geven. Ons landschap is bijvoorbeeld een unieke waarde voor onszelf maar ook voor de regio en onze mooie kernen trekken veel toeristen die weer voor werkgelegenheid zorgen. Wij hebben de regio ook nodig om dit unieke landschap te beschermen.En ik garandeer u, alhoewel sommigen ons dat willen laten geloven, Waterland is geen Gallië! Samen staan we sterken samen gaan we het maken.

Net als vorig jaar sta ik hier weer met tevredenheid terug te kijken op het afgelopen jaar. Het gaat namelijk heel erg goed met Waterland en haar inwoners. Waterland scoort hoog op veiligheid en woongenot. En dat terwijl we zo vlak bij Amsterdam zitten dat het niet anders kan dan dat we ook een stukje van de “achterkant van Amsterdam” meekrijgen, zoals Pieter Tops zijn verkenning over drugscriminaliteit noemt. Voor criminelen tellen grenzen immers niet en ik heb nog niet eerder zoveel panden gesloten i.v.m. drugscriminaliteit als het afgelopen jaar. Ondermijning, waaronder mensenhandel valt en arbeidsuitbuiting, wapenhandel, illegaal gokken en fraude waarbij de basis veelal in drugscriminaliteit ligt, vraagt speciale aandacht. Hierbij moeten wij er vooral voorhoeden dat onze jeugd niet buiten het zicht dreigt te raken, want de verleidingen en de toegang zijn makkelijk en groot.

We zien landelijk ook een verschuiving van fysieke criminaliteit naar digitale criminaliteit, iets wat we in de openbare orde “Cybercrime”noemen. Daarin moeten wij in gemeenteland nog flinke stappen zetten, want de cybercriminelen hebben grote voorsprong op de overheid. Recentelijk zagen wij nog hoe ontwrichtend dat kan werken bij de Universiteit van Maastricht. Het merendeel van de aanwezigen hier heeft het tijdperk zonder mobiele telefoon en internet meegemaakt, maar onze jongeren zijn kind van deze tijd, waarin de digitale wereld een gegeven is en groot onderdeel van hun leven. Ook hierin schuilt kwetsbaarheid omdat we wel goed weten hoe we een kind kunnen leren fietsen en overeind helpen als het valt, maar hoe goed gebruik te maken van deze digitale omgeving met al haar valkuilen is voor de meeste ouders bijna niet bij te benen. Hoe bescherm je een kind tegen aanvallen op sociale media? Zeker als je daarbij optelt dat een deel van de bevolking zelf ook wel de neiging heeft, om met de snelheid van het licht een mening of onvrede op die media te posten. Dat kan zelfs zonder dat iemand zichzelf bekend hoeft te maken. Daarmee kunnen we politici heerlijk bij de enkels afzagen en afbranden. Hierin schreeuwt mijn hart weer van verontwaardiging, maar mijn genuanceerde ratio houdt het op de oproep: Stop daar mee!

Die prachtige term:“waardigheid” Als je dit woord googelt, kom je terecht bij de Universele verklaring van de rechten van de mens. Waardigheid is geen plicht, maar is een grondrecht dat ieder mens vanaf de geboorte heeft. Waardigheid komt niet in onze Grondwet terug, maar wel bijvoorbeeld in de Algemene Wet Gelijke Behandeling, die verbiedt discriminatie en intimidatie als die tot doel of gevolg heeft dat de waardigheid van de persoon wordt aangetast.

Een ander groot recht, is die van Vrijheid van meningsuiting. En waar ligt nu de grens van de overgang van vrijheid van meningsuiting naar aantasting van waardigheid? Kunnen wij de discipline opbrengen en onszelf in bedwang houden in uitingen en gedrag uit respect voor waardigheid.

Ik noem een aantal thema’s die voor onze gemeente zeker ook van belang zijn en waar deze beide zaken in mijn ogen het afgelopen jaar door elkaar zijn gaan lopen:De Pas-discussie, stikstofuitstoot in relatie tot klimaatverandering en daaraan gekoppeld de boerenprotesten. En wat meer recentelijk, Pietendiscussie. Maar ook de vuurwerkdiscussie en kerstboomverbranding.

Wij hebben gezien dat ook boeren uit onze gemeente van zich hebben laten horen. Protesten soms ludiek, want aansluiting bij Friesland leek hen een goede optie. Immers de burgemeester gaat ook die kant op, dus het moet er wel goed zijn. (Overigens waren die vlaggen er dus niet opgehangen om mij te feliciteren met het nieuwe ambt.) Soms ook scherp, met een pop aan een strop of scherpe reacties op sociale media. Het college heeft gemeend dat het goed is om met onze agrarische sector dieper in gesprek te komen en daar is in grote getale gehoor aan gegeven. Dit soort gesprekken creëert begrip en respect voor elkaars standpunten en (on)mogelijkheden.

Dat het klimaat verandert, daar wil nog niet iedereen aan, zeker niet als maatregelen ons persoonlijk gaan raken. Zoals bij de boeren, maar ook bij automobilisten die liever wel wat meer tempo maken. Dan ineens zijn we allemaal een beetje wetenschapper. Voor het thema vuurwerk zal in veel speeches van veel collega’s aandacht zijn dit jaar. Als ik u de officiële cijfers zou tonen op basis van meldingen en aangiftes, zou u kunnen denken dat het in onze gemeente wel is meegevallen. Dat geldt eigenlijk wel voor de nieuwjaarsnacht, maar niet voor de vele dagen en soms zelfs maanden daarvoor. Monnickendam werd al maanden opgeschrokken door vuurwerkbommen van flink kaliber. Doe er eens wat aan burgemeester! Dit jaar hebben wij onze Boa’s ingezet op deze vuurwerkoverlast. Zij hebben hier geweldig werk verzet en ik ben geschrokken van de jonge leeftijd van de overlastgevers. Maar het trieste is dat onze Boa’s en de ondersteunende politie ook vuurwerk naar het hoofd kregen gegooid! De traditie van samen het nieuwe jaar inluiden met matjes en siervuurwerk is kennelijk omgegaan naar je medemens bekogelen met zwaar kaliber explosief. Echter, van onze handhavers blijf je af!

Vanuit openbare orde en veiligheid is voor mij de maat vol. Ouders hebben hier net als met digitale media kennelijk geen grip op. Dit moet veranderen en ik hoop dat onze landelijke overheid niet wegkijkt. Tradities mogen best een beetje veranderen. Bij vuurwerk gaat het over fysieke veiligheid, maar ook over mentale overlast. Bij mens en dier. Soms verandert iets geleidelijk, soms willen we het iets sneller.

Die andere traditie waar we als overheid steeds uit de discussie zijn gebleven verdient ook meer aandacht. Want als u met mij erkent dat ons land een diversiteit kent, als u met mij erkent, dat waardigheid een grondrecht is. Waarom is het dan moeilijk om het gesprek over Pieten te voeren? Ja beste mensen, ook deze breng ik in.

Ik heb groot respect voor de schooldirecties en de Sintcomité’s in Waterland. Toen de directeuren mij vroegen om een gesprek te faciliteren over Zwarte Piet, heb ik geen moment geaarzeld. Het was een mooi gesprek, het ging over begrip, het ging over waardigheid, het ging over kinderen. Daar was ruimte om te luisteren, daar was begrip voor de pijn die gevoeld wordt vanuit een deel van onze samenleving, daar was oog en oor voor wat kinderen nu nodig hebben. Maar deze ruimte werd nog niet gevonden bij de achterban van de Sintcomité’s. Ik vraag vanaf deze plek aan u om begrip en respect. Dit thema gaat wel degelijk over mensenrechten, over waardigheid. Het gesprek over dit kinderfeest verdient het om ook in Waterland aandacht te krijgen, zonder te polariseren.

Het gaat goed met ons Waterland, zo begon ik mijn speech. Het gaat goed met onze kernen, alhoewel er altijd wensen blijven. Jongerenwoningen, nieuwe sportvelden of dorpshuizen. De broodnodige woningbouwplannen in Monnickendam en op Marken worden steeds concreter en komen tot uitvoering dit jaar.

Sinds ons eigen groenteam, waar ook inwoners met een achterstand tot de arbeidsmarkt werken, als een tornado door onze gemeente vliegt, neemt de tevredenheid over de buitenruimte toe. En steeds meer steken onze inwoners zelf de handen uit de mouwen, zoals bij het Van Oorschotplantsoen in Ilpendam.

Het college, wethouder van Nieuwkerk heeft met de raad een intensief en interactief traject gelopen over de bestuurlijke toekomst van onze gemeente. Een aantal inwoners heeft hier de bijeenkomsten bezocht, niet in de hoeveelheden waar we op hoopten, maar de inbreng was welkom en goed. Je zou daaruit zelfs kunnen concluderen dat de inwoners de keuze laten aan de raad die zij hebben gekozen en dat gaat binnenkort gebeuren. De richting heeft zich al afgetekend richting zelfstandig blijven.

Daarnaast is de raad ook met zichzelf bezig geweest rondom haar werkwijze. Deze verandering gaat binnenkort van start. Raad, pak dit voortvarend op, meerdere inwoners hebben mij verweten dat de raad veel aan het navelstaren is, laat zien dat inhoud weer voorop staat.

Onze raad heeft vlak voor het nieuwe jaar het trieste bericht gekregen van het overlijden van een collega, de heer Bert Bakker. We zullen Bert in de volgende raadsvergadering herdenken.

Onze organisatie heeft in het afgelopen jaar ook een roerige tijd meegemaakt, we kenden een behoorlijke leegloop. Inmiddels zijn nagenoeg alle vacatures weer ingevuld, behalve die van ondergetekende. Maar ik heb begrepen dat u daar allemaal uw zegje over mag doen. Ik voorspel dat in dit proces de raad zich als één grote krachtige coalitie gaat inzetten om de juiste kandidaat voor u te vinden.

Er staan in 2020 grote uitdagingen op de agenda. Een nieuwe burgemeester, een besluit over zelfstandigheid en de financiële consequenties die daarmee gepaard gaan. Het kan niet zonder u, daar heb ik u meerdere jaren op gewezen. Niet om het af te schuiven, maar omdat een democratie niet werkt zonder de inwoners een rol te geven. U bent immers de reden waar wij als raad, als organisatie, als college en als burgemeester ons voor inzetten. Uw waardigheid is daarin ons doel.

Toen u vandaag ons huis bent binnengelopen bent u onder de tekst van artikel 1 van onze grondwet doorgelopen. “Allen die zich in Nederland bevinden worden in gelijke gevallen gelijk behandeld”. Een tekst die altijd in ons hoofd en in ons hart hoort door te klinken. Ik hoor in gedachten nog regelmatig de stem van Eberhard van der Laan bij zijn afscheidsrede aan de Amsterdammers. Wees lief voor elkaar. U mag mijn nieuwjaarswens aan u vertalen naar zijn woorden. Stel je open voor elkaar, ga in gesprek en luister zonder (voor)oordeel. Leef je eens in in een ander en gun elkaar Waardigheid.

Ik toost graag met u op het nieuwe jaar!"