|
|
Het najaar van 2023 was een van de natste ooit en hoewel
2024 ook een natte start had was februari warmer dan anders.
In aanloop naar de zomer van 2024 starten Rijkswaterstaat en
andere waterbeheerders nu al met de voorbereidingen voor wat
zij traditiegetrouw het droogteseizoen noemen. We zijn klaar
voor de zomer; de nationale regenton is goed gevuld.
Het waterpeil in het
IJsselmeer
en
Markermeer
is na een periode van hoge waterstanden gedaald tot -0,17 m
NAP en -0,19 NAP. Dit betekent dat Rijkswaterstaat het
IJsselmeer en Markermeer als onze nationale regenton
nauwelijks hoeft aan te vullen in aanloop naar het
droogteseizoen.
Van teveel water naar genoeg water
De waterstanden in het IJsselmeer en
Markermeer zijn deze winter erg hoog geweest. Door een
combinatie van aanvoer van water (neerslag en rivierwater)
en wind was het lang niet altijd mogelijk het teveel aan
water af te voeren naar de
Waddenzee
via de spuisluizen in de Afsluitdijk. Het peil van het
IJsselmeer en Markermeer is na een daling tot het winterpeil
(-0,40 m NAP) in oktober 2023 snel toegenomen tot een peil
dat lang hoger bleef.
Dat hebben met name buitendijkse
gebieden gemerkt, zij hebben soms wateroverlast gehad. Het
hoge water
heeft geen enkel moment problemen gegeven voor de
waterveiligheid binnen de dijken.
Een dergelijke hoge waterstand tot in februari 2024 maakt de
voorbereiding op de komende zomer anders dan voorgaande
jaren. Gewoonlijk houden we in het IJsselmeer en Markermeer
tussen 1 maart en 1 april water vast om het daarna
geleidelijk te verlagen tot het zomerpeil. Het water stijgt
dan vanaf het winterpeil (-0,40 NAP) tot 10 cm onder NAP om
daarna weer te zakken tot het zomerpeil (-0,20 m NAP).
Natuur
We verkleinen met een opzet het peil tot 10 cm onder NAP in
het voorjaar. Dit verlaagt de kans op onder meer het
wegspoelen van nesten als later in de zomer het peil
verhoogd zou worden, vanwege een dreigend watertekort. Dat
is nu niet nodig, omdat vogels die op de grond broeden door
de hoge waterstand deze winter al een hogere plek voor hun
nest gekozen hebben. De hoge waterstand heeft er ook voor
gezorgd dat riet al op een natuurlijke manier is
schoongespoeld.
Ook vissen profiteren van het
gelijkmatige peil; zij kunnen door het gelijke peil
makkelijker via de spuisluizen in de
Houtribdijk
van het ene naar het andere meer zwemmen.
Vanwege het hoge waterpeil en de afvoer van overtollig water
is besloten om het meerpeil in maart 2024 al te brengen naar
NAP -0,20 m. Hiermee verkleinen we het risico op
wateroverlast in buitendijkse gebieden in het staartje van
het stormseizoen.
Toelichting zomer- en winterpeil
We beheren door het jaar heen het waterpeil in het
IJsselmeergebied. Er is een zomer- en winterpeil.
Zomerpeil
Het zomerpeil is flexibel en hoger dan het winterpeil om een
watervoorraad te hebben voor droge tijden. Door de
spuisluizen in de Afsluitdijk minder vaak open te zetten
stroomt er minder water naar de Waddenzee en blijft er een
zoetwatervoorraad in het IJsselmeer.
Die voorraad is nodig, omdat de
aanvoer van vers water via de grote rivieren in het voorjaar
en de zomer kwetsbaar is. Dit hangt onder meer af van de
sneeuwvoorraad in de Alpen en de peilen van de Zwitserse
meren. Als er weinig sneeuw ligt of de sneeuw al gesmolten
is, heeft dat hier effect; de aanvoer van water via de
Rijn
en
IJssel
naar het IJsselmeer en Markermeer via de grote rivieren
daalt dan snel.
Bij een warme zomer zal het meerpeil
van het IJsselmeer en het Markermeer door de toename van het
gebruik van water en door verdamping dalen. Er is dan minder
water op ‘voorraad’.
Genoeg zoet water in het
IJsselmeer is belangrijk
voor de drinkwatervoorziening voor de Kop van Noord Holland
en het tegengaan van verzilting. Bij een langdurige periode
van droogte kunnen het IJsselmeer en Markermeer het noorden
van Nederland van water voorzien.
In de zomerperiode hanteert Rijkswaterstaat een bandbreedte
voor het meerpeil. Het peil mag fluctueren van 10 tot 30 cm
onder NAP. Door deze bandbreedte volledig te vullen wanneer
een periode van droogte wordt verwacht, houdt
Rijkswaterstaat 400 miljoen m3 extra zoetwater
vast. Sinds 2018 hanteert Rijkswaterstaat een flexibel
peilbesluit voor het zomerpeil. De werking van het
peilbesluit wordt jaarlijks gemonitord en in 2025
geëvalueerd.
Winterpeil
Na de zomer, van half augustus tot
begin september, laat Rijkswaterstaat juist water via de
spuisluizen in de
Afsluitdijk
weglopen als voorbereiding op de grotere aanvoer van water
in het najaar en de winter. Het peil zakt dan totdat eind
september een peil van 30 cm onder NAP is bereikt. Voor
watervogels is het dan makkelijker om bij voedsel (zoals
waterplanten) op de bodem te komen.
Vanaf oktober gaat onder normale omstandigheden het
winterpeil (-40 cm NAP) in.
Droogteseizoen
Het droogteseizoen start jaarlijks op 1 april en duurt tot
30 september. Elk jaar verschijnt op 1 april een uitgebreide
beschrijving van de actuele stand van zaken als
uitgangssituatie voor het droogteseizoen. Rijkswaterstaat en
andere waterbeheerders monitoren de droogtesituatie continu.
Als er sprake is van (dreigende) droogte of neerslagtekort
wordt de droogtemonitor wekelijks geactualiseerd. |
|
