|
|
Onderwerp
Aanpassen welstandsnota om meer ruimte te bieden voor
verduurzaming (175-218)
Voorstel
De
gewijzigde paragrafen 3.8, 3.10 en 3.11 van de Nota
Uiterlijk van Bouwwerken 2018 vast te stellen, waarmee
meer ruimte wordt gegeven aan het verduurzamen van panden in
de beschermde stads- en dorpsgezicht en monumenten in de
gemeente Waterland.
Inleiding
In het coalitieakkoord 2022-2026 staat dat de Nota Uiterlijk
van Bouwwerken (welstandsnota) wordt aangepast om meer
ruimte te bieden voor het verduurzamen van panden in
beschermde stads- en dorpsgezichten. Vanaf mei 2023 heeft de
gemeente samen met bureau COUP gewerkt aan het invullen van
deze opdracht. Dit heeft geresulteerd in een rapport met een
aantal aanbevelingen. Het college heeft op 30 januari 2024
besloten om de aanbevelingen over te nemen. Tegelijkertijd
hebben wij uw gemeenteraad gevraagd om een richtinggevende
uitspraak te doen over de aanbevelingen, zodat wij de
gewenste richting kunnen uitwerken in een herziene versie
van de welstandsnota uit 2018.
In de raadsvergadering van
7 maart 2024 zijn een viertal moties aangenomen, waarmee
wordt gevraagd om aanzienlijke versoepelingen toe te passen
ten opzichte van de aanbevelingen uit het rapport. In dit
raadsvoorstel informeren wij u hoe het college de
aanbevelingen van het COUP-rapport en de moties van de
gemeenteraad in de herziene welstandsnota heeft verwerkt.
U wordt gevraagd om in te stemmen met deze herziene
welstandsnota.
Aanbevelingen zonnepanelen
Het rapport gaat uit van het toepassen van twee regimes voor
zonnepanelen: regime 2 en regime 4.
Regime 2
geldt onder andere voor de achterliggende straten
(niet-hoofdstraten) van Monnickendam,
de Minnebuurt op Marken
en het westelijke deel van Zuiderwoude.
Regime 4
geldt onder andere voor de hoofdstraten van Monnickendam,
het oude centrum van Broek in Waterland en de
werven op Marken.
Hieronder volgt een korte samenvatting van de twee regimes
die gebruikt worden:
●
Regime
2 (groen)
staat het plaatsen van zonnepanelen op alle dakvlakken toe,
mits zorgvuldig gepositioneerd op het dakvlak en geplaatst
in een gesloten, rechthoekig vlak.
●
Regime
4 (rood)
is het meest strikte regime waarbij zonnepanelen in principe
niet zichtbaar mogen zijn vanuit de openbare ruimte. Als het
onmogelijk is om zonnepanelen uit het zicht te houden
blijven er onder bepaalde voorwaarden mogelijkheden bestaan.
Deze voorwaarden zijn aangegeven in het rapport, en zullen
per plan worden beoordeeld door de Commissie Ruimtelijke
Kwaliteit Waterland. Dit was voorheen de monumenten- en
welstandscommissie. Alle monumenten en waardevolle
beeldbepalende panden vallen onder dit regime.
In het rapport worden de twee regimes uitgebreid beschreven,
inclusief de specifieke criteria en voorwaarden. Ook is voor
elk regime een visualisatie gemaakt zodat de ruimtelijke
impact zichtbaar is.
Aangenomen moties
In de besluitvormende raadsvergadering van donderdag 7 maart
2024 zijn vier moties aangenomen. Met deze moties heeft uw
gemeenteraad een richting aangegeven voor het uitwerken van
de aanbevelingen van het COUP-rapport in een herziene
welstandsnota. Hieronder worden de moties kort omschreven:
●
Voor
de dorpskernen en de werven op Marken regime 2 op te nemen.
●
Voor
de Minnebuurt en de naoorlogse woningbouw tussen de
Hoogkamplaan en de
Westerstraat het vergunningsvrije regime 1 op te nemen.
●
Voor
de kernen Ilpendam, Watergang en Uitdam het vergunningsvrije
regime 1 op te nemen.
●
Voor
het beschermde deel van de binnenstad van Monnickendam
regime 2 op te nemen.
●
Voor
het beschermde deel van de kern Zuiderwoude regime 2 op te
nemen.
De aangenomen moties vormen een aanzienlijke versoepeling
van het voorgenomen beleid ten opzichte van de aanbevelingen
uit het rapport. Daarmee maakt uw gemeenteraad de keuze om
meer ruimte te bieden voor zonnepanelen boven het behouden
van het huidige aanzicht van beschermde panden.
Opstellen herziene welstandsnota
Het college heeft de richtinggevende uitspraken van uw
gemeenteraad zo goed mogelijk verwerkt in de herziene versie
van de welstandsnota. In sommige gevallen was het volledig
verwerken van de aangenomen moties niet mogelijk of
wenselijk. Daarom zijn wij op een aantal punten afgeweken
van uw richtinggevende uitspraken. Wij zullen onze keuze
voor deze afwijkingen hieronder motiveren.
Regime voor monumenten
In het
COUP-rapport wordt geadviseerd om voor alle monumenten
in de gemeente regime 4 te hanteren. Het hanteren van dit
regime betekent dat aanvragen voor zonnepanelen in alle
gevallen worden beoordeeld door de Commissie Ruimtelijke
Kwaliteit Waterland. In de aangenomen moties is geen
onderscheid gemaakt tussen monumentale en niet-monumentale
panden. Dat zou betekenen dat regime 2 ook voor monumenten
gaat gelden. Onder regime 2 hoeven aanvragen voor
zonnepanelen niet te worden beoordeeld door de Commissie.
Deze (verplichte) beoordeling voor aanvragen met betrekking
tot rijksmonumenten is echter vastgelegd in de verordening
van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit1. Voor gemeentelijke
monumenten geldt dat aanvragen ambtelijk worden afgehandeld,
maar dat de behandelaar bij complexe aanvragen toch kan
besluiten om advies te vragen aan de Commissie.
Het college kiest ervoor om een afzonderlijk regime voor
monumenten in te voeren. Onder dit regime gelden algemene
regels waarbij ruimte is om maatwerk toe te passen en
aandacht wordt gegeven aan het behoud van historische
elementen. De manier van beoordelen blijft hetzelfde:
aanvragen met betrekking tot rijksmonumenten worden
voorgelegd aan de Commissie en aanvragen met betrekking tot
gemeentelijke monumenten kunnen ambtelijk worden
afgehandeld.
Het uitgangspunt bij de beoordeling voor rijksmonumenten is
dat elk pand in principe de mogelijkheid krijgt om
zonnepanelen te plaatsen.
Met het hanteren van een regime voor monumenten ontstaat
meer ruimte voor verduurzaming, maar blijven de
cultuurhistorische waarden en de bijzondere uitstraling van
(rijks)monumenten gewaarborgd.
Beschermd dorpsgezicht Marken
Met
motie 175-201 heeft uw gemeenteraad gevraagd om het
vergunningsvrije regime 1 op te nemen voor de Minnewegbuurt
en de naoorlogse bouw tussen de Hoogkamplaan en de
Westerstraat. Deze buurten bevinden zich echter in het
rijksbeschermde dorpsgezicht van Marken. Binnen de grenzen
van beschermde stads- of dorpsgezichten is het niet mogelijk
om helemaal af te wijken van de vergunningsplicht. Dit volgt
uit Artikel 2.30 van het Besluit Bouwwerken Leefomgeving.
Voor deze buurten moet op dit moment (minimaal) het
vergunningplichtige regime 2 voor zonnepanelen worden
gehanteerd. In de herziening van de welstandsnota is daarom
voor heel Marken regime 2 opgenomen.
Zonnepanelen vergunningsvrij op achterdakvlakken
In beschermde stads- en dorpsgezichten moet momenteel een
vergunningplicht voor zonnepanelen worden gehanteerd.
Artikel 2.29 en 2.30 van het Besluit Bouwwerken Leefomgeving
bieden echter de mogelijkheid om het vergunningsvrij
plaatsen van zonnepanelen op de achterdakvlakken van panden
in bepaalde gevallen toe te staan. Deze panden mogen geen
monumentale status hebben en de achter-
dakvlakken mogen niet naar het openbaar toegankelijk gebied
gekeerd zijn. Alleen voor deze aanvragen is het
vergunningsvrij plaatsen van zonnepanelen in het beschermde
stads- en dorpsgezicht mogelijk. Gezien de wens van uw
gemeenteraad om het beleid te versoepelen heeft het college
ervoor gekozen om deze vergunningsvrije uitzondering in de
herziene welstandsnota op te nemen.
Nieuwe indeling regimes
In het COUP-rapport is uitgegaan van vier verschillende
regimes. Het verwerken van de moties van uw gemeenteraad
leidt er in de praktijk toe dat regime 2 gaat gelden voor de
meeste beschermde panden. Regime 4 geldt voor het
rijksbeschermde dorpsgezicht Broek in Waterland. Voor
monumenten is een nieuw regime toegevoegd, dat kan worden
gezien als een ‘regime 2-plus’. Om meer duidelijkheid te
scheppen voor pandeigenaren is de benaming van de regimes
aangepast:
■
Regime A is van toepassing op alle panden zonder monumentale
status binnen de rijksbeschermde stad- en dorpsgezichten van
Monnickendam, Marken en Zuiderwoude.
■
Regime A+ is van toepassing op alle monumenten, met
uitzondering van de monumenten in Broek in Waterland.
■
Regime B is van toepassing op alle panden binnen het
rijksbeschermde dorpsgezicht van Broek in Waterland,
inclusief de daar aanwezige monumenten.
Door het hanteren van deze benaming is er ook in de nieuwe
situatie – met de indeling van de regimes naar wens van uw
gemeenteraad – sprake van een helder en uitlegbaar systeem
voor pandeigenaren.
Argumenten
1. De
gemeente Waterland wil zich houden aan de klimaatdoelen
Als gemeente willen we ons houden aan de ambities van de
Klimaatwet, het Klimaatakkoord en andere landelijke
wetgeving en afspraken. In het Klimaatakkoord is afgesproken
dat de categorie beschermde monumenten gezamenlijk komt tot
een CO2-reductie van 40% in 2030 en 60% in 2040. Dat
betekent dat pandeigenaren ook voldoende mogelijkheden
moeten hebben om te kunnen verduurzamen. Met deze herziening
van de welstandsnota geven we hier invulling aan.
2.
Beschermde panden blijven aantrekkelijk om in te wonen
In de afgelopen decennia zijn de eisen die worden gesteld
aan woningen flink veranderd. Door de gestegen energiekosten
zijn huiseigenaren alerter op de energetische kwaliteit van
de woning. De energetische kwaliteit zal in de toekomst ook
belangrijker worden voor bijvoorbeeld hypotheekverstrekkers.
Het bieden van meer ruimte voor verduurzaming zorgt ervoor
dat waardevolle panden ook voor toekomstige generaties
aantrekkelijk blijven als woning.
3.
Eigenaren van beschermde panden vragen om meer mogelijkheden
voor verduurzaming
Het aanbrengen van zonnepanelen en isolatie heeft een groot
effect op het energieverbruik en de CO2-uitstoot van
woningen. Eigenaren van beschermde panden willen graag
zonnepanelen plaatsen of bijvoorbeeld glasisolatie
toepassen. De huidige regels van de welstandsnota bieden
hiervoor maar beperkt mogelijkheden. Met deze herziening van
de welstandsnota geven we de pandeigenaren meer ruimte om
hun bezit te verduurzamen. Dat leidt tot een lagere
energie-rekening, meer wooncomfort en brengt onze gemeente
dichter bij energieneutraliteit.
4. De
aanbevelingen van het rapport en de moties zijn verwerkt in
de herziene welstandsnota
De gemeenteraad is bevoegd om de welstandsnota vast te
stellen of te wijzigen. Om tot een gedragen herziening van
de welstandsnota te komen heeft het college de gemeenteraad
gevraagd om wensen en bedenkingen mee te geven op de
aanbevelingen van het rapport. Deze wensen en bedenkingen –
vastgelegd in vier aangenomen moties – zijn verwerkt in de
voorliggende herziening van de welstandsnota. In dit
raadsvoorstel heeft het college gemotiveerd hoe de
aanbevelingen uit het rapport en de aangenomen moties van uw
gemeenteraad zijn verwerkt in de herziene welstandsnota.
5. De
Commissie Ruimtelijke Kwaliteit en team Vergunningen zijn in
het proces geraadpleegd
De gewijzigde paragrafen van de welstandsnota zijn voor
advies voorgelegd aan de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit en
team Vergunningen. Hierbij werd gevraagd om te kijken naar
de technische aspecten en de uitvoerbaarheid van de nieuwe
regels. De feedback die dit opleverde is meegenomen bij het
opstellen van de definitieve versie van de gewijzigde
paragrafen.
Kanttekeningen
Niet van toepassing
Financiële toelichting
Dit voorstel heeft geen consequenties voor de begroting. Het
opstellen van het COUP-rapport, de
raads-presentatie, het verwerken van het advies en de moties
in de herziene welstandsnota en het maken van een flyer
heeft in totaal € 31.345 gekost. Dit is gedekt vanuit de
bestaande
duurzaamheidsbudgetten.
(Via een Woo kwam de reactie van Marker Nieuws op €
31.653,22).
Communicatie
Wanneer uw gemeenteraad instemt met de herziene versie van
de welstandsnota, dan wordt deze gepubliceerd in het
Gemeenteblad. Daarna treden de nieuwe regels formeel in
werking. Bureau COUP ontwerpt ook een flyer waarmee het
nieuwe beleid op een duidelijke visuele manier wordt
weergegeven. Deze flyer wordt verspreid onder eigenaren van
beschermde panden. Wanneer pandeigenaren contact hebben met
de gemeente over verduurzaming wijzen medewerkers hen op de
nieuwe beleidsruimte.
|
|
